Zijn is zichzelf kiezen.

Jean-Paul Sartre schreef dit in de veertiger jaren. Wij zijn de keuzes die we maken, is een veelgelezen samenvatting van zijn gedachtengoed. Ik moet daar aan denken als ik terugkijk op de verkiezingen.In mijn vorige column gaf ik nog een advies: “kies iemand die je vertrouwt”. Ik hoop dat jullie dat allemaal gedaan hebben. Nou ja, niet allemaal…want de opkomst was bedroevend laag. En wat zegt dat dan is de vraag. Weten doe ik het ook niet, maar een kleine bloemlezing uit de commentaren: “wat zou ik me nu druk maken”, “ze komen terug ook al nemen ze ontslag”, “gemeenteraad, doet die praatclub er dan toe ?“ en “ik heb geen idee waarop ik zou moeten stemmen, ze beloven van alles….maar uitvoeren, ho maar´. Opvallend was dat daarna vrijwel zonder uitzondering aan landelijke politiek werd gerefereerd. Ik denk dat dat te makkelijk is. Maar daarover straks meer.

Dan de verdeling over de partijen, een mooi overzicht staat hier. In de tabel hiernaast is de uitslag voor Flevoland in 2022 vergeleken met het jaar 2018.

Net als bij het landelijke beeld zien we dat lokale partijen het steeds beter doen. We zien dat alle gevestigde of landelijke partijen verliezen ten gunste van lokale partijen of nieuwe partijen. En dat betekent dat we ons niet kunnen verschuilen achter algehele onvrede.

Het lijkt erop dat stemmers op lokale partijen wel degelijk vertrouwen op de lokale invloed en ook nieuwe partijen krijgen een kans. Dat geldt overigens minder voor CU en voor SGP. Dat heeft wellicht iets te maken met de religieuze achtergrond van deze partijen en de daarmee verbonden stemmerstrouw.

Kennelijk weten landelijke actieve politieke partijen onvoldoende duidelijk te maken dat ook zij lokale partijen zijn. Ik weet uit mijn eigen partij dat PvdA fracties volkomen autonoom hun afwegingen maken en beslissen op basis van lokale argumenten. Daar komt geen Haags politbureau aan te pas. We delen met elkaar dezelfde grondbeginselen, maar dat kan heel goed zonder centrale sturing.

Bij veel lokale partijen zie je een grote betrokkenheid en dat zij een jaar lang zichtbaar zijn in stad of dorp. En ze zijn ook niet te beroerd om lokale thema’s en belangen aan te kaarten. Richard de Mos heeft dit in den Haag met zijn ombudspolitiek telkens bewezen. Ook lokaal zien we voorbeelden van die ombudspolitiek. Lokale partijen zijn soms ontstaan uit onvrede met een ontwikkeling, vaak eentje die ze tegen wilde houden. De Lelystadse Inwonerspartij zet het zelfs letterlijk op haar website: “Aanleiding was de groeiende ontevredenheid onder de Lelystadse bevolking over het lokale politieke beleid.” Het is de kunst om die onvrede om te draaien naar constructieve politiek. Veel landelijke partijen laten zich leiden door beginselen en principes. En dat is mooi en geeft richting en koers. Maar daar alleen kom je er niet mee. Het verbinden van die principes met (vormen van) ombudspolitiek biedt denk ik kansen.

Want zijn is zichzelf kiezen. Het gaat om de keuzes die mensen maken. En het gaat om die partij die die keuzes herkent en zich er voor in wil spannen om voor en met die bewoners die keuzes te maken. Met natuurlijk een balans tussen individueel belang en collectief belang. Want je bestuurt voor alle inwoners. Maar toch. Komende 4 jaar hebben denk ik alle gekozen raadsleden een opgave: kies niet alleen voor maar ook met de kiezer !

Goed, tot zover de analyse van de koude grond. Nu hebben we overal een nieuwe raad, maar nu de colleges nog. Dat zal best ingewikkeld worden. Een veel voorkomend thema is….versnippering. Tegelijkertijd, niemand wil het landelijke formatie- voorbeeld volgen. Laten we hopen dat al die gekozen raadsleden – met bij voorbaat respect en waardering voor hun inzet – snappen dat inhoud voor poppetjes gaan. Dat helpt in het terugwinnen van het vertrouwen. In dat opzicht gaan ze in Lelystad met een mooi experiment van start: een echt raadsprograma. De 3 grootste partijen, VVD, JongLelystad en Groen Links (politiek niet altijd vrienden in het verleden) gaan gezamenlijk dat proces trekken. En ze geloven er echt in. En ik ook. Ik sprak erover in mijn maandelijkse Radioprogramma voor Radio Lelystad: Over Lelystad Gesproken. Hier kun je het beluisteren. Een mooi experiment, waar je de burger bij kunt betrekken en bij kunt bereiken. Waar het gaat over de keuzes voor de stad. Keuzes waarover je verantwoording af kunt leggen. Omdat ze ergens over gaan. Ik hoop dat het raadsprogramma dat daar uit komt zo herkenbaar voor Lelystad is dat we echt kunnen zeggen: we zijn wat we gekozen hebben !